Głownia pyląca owsa

Głownia pyląca owsa występuje we wszystkich uprawach owsa, w których nie stosuje się chemicznego zaprawiania ziarna siewnego. Choroba wywoływana jest przez grzyby z rodzaju Ustilago avenae (Pers.) Rostr., należące do podstawczaków (Basidiomycota). Głownia pyląca owsa jest groźną chorobą owsa i może powodować redukcję plonu do 20%. Straty plonu ziarna są wprost proporcjonalne do liczby porażonych roślin i stopnia ich porażenia.  Porażone rośliny rozwijają się do końca okresu wegetacji, ale nie wydają plonu.

Objawy:
Objawy chorobowe są zbliżone do objawów głowni pylącej pszenicy i głowni pylącej jęczmienia. Pierwsze objawy widoczne są od momentu wydostawania się wiechy z pochwy liściowej. W czasie wiechowania z pochew liściowych chorych roślin wydostają się ciemnobrunatne wiechy, w których zazwyczaj wszystkie kłoski (z wyjątkiem plew) są zniszczone i zamienione w skupiska ciemnobrunatnego pyłu teliospor (zarodników). Skupienia zarodników w postaci ciemnych grudek początkowo okryte są delikatną, szarobiałą osłonką, która w okresie kwitnienia zbóż pęka, na skutek wzajemnego ocierania się roślin.  Zarodniki rozpylane są pod wpływem wiatru i deszczu. Teliospory, które są słabo okryte plewami rozsiewane są przez wiatr wcześniej, a mocniej okryte – później. Ze względu na obecność plew roznoszenie pyłu jest powolne i trwa do końca wegetacji roślin. Wiechy porażone pojawiają się w tym samym czasie co kwiatostany zdrowe. Są one skupione i wyprostowane, ponieważ teliospory w zniszczonych kłoskach są lżejsze od ziarniaków wykształconych w zdrowych kłoskach.  Wiechy zdrowych roślin pochylają się pod ciężarem dorodnego ziarna.

Źródłem infekcji jest zakażone ziarno siewne. Teliospory są prawie kuliste, pokryte bardzo drobnymi i zaostrzonymi brodawkami. Z teliospor przenoszonych przez wiatr na niedojrzale kłoski owsa wyrasta dikariotyczna grzybnia, która wrasta do okrywy ziarniaka lub otaczającej go plewki i w tym miejscu zimuje. Teliospory przenoszone przez wiatr na dojrzewające ziarniaki zimują między plewką i okrywą ziarniaka lub na powierzchni ziarniaka. Grzybnia nie wrasta w ziarno - tak jak przy głowni pylącej pszenicy i jęczmienia - tylko tworzy grzybnię spoczynkową między plewami a ziarnem. W obu przypadkach (zimowanie grzybni i zimowanie teliospor) dalszy rozwój patogena następuje w wyniku wysiania zakażonego nim ziarna i prowadzi do zakażenia kiełka (infekcja kwiatowo-kiełkowa). Po wysianiu zakażonego ziarna, w miarę wzrostu roślin grzybnia znajdująca się w ich tkankach wnika do kiełka i dalej rośnie wraz z rośliną, nie wywołując wyraźnych zmian chorobowych. W zawiązkach kłosków grzybnia rozrasta się silnie i niszczy je całkowicie. Do zakażenia kiełków optymalne warunki charakteryzują się małą wilgotnością gleby (od 30 do 35% pełnej pojemności wodnej) i temperatury w wysokości od 16 do 19 °C.

Zapobieganie:
Ochrona polega na:
- stosowaniu właściwego płodozmianu – ograniczanie nadmiernego udziału zbóż; szczególnie ważne jest zachowanie przerwy w częstej uprawie owsa
- starannym przygotowaniu gleby do siewu – głęboka orka
- stosowanie większej głębokości siewu
- właściwym doborze odmian o podwyższonej odporności na patogena
- stosowaniu doczyszczonego, zdrowego i prawidłowo zaprawionego materiału siewnego
- wysiewaniu zbóż wiosną w możliwie najwcześniejszym terminie - niskie temperatury powietrza na początku rozwoju roślin ograniczają występowanie patogena
- zaprawianiu materiału siewnego fungicydami zawierającymi tiram, karboksynę, triadimenol lub triazole.