Głownia źdźbłowa żyta

Głownia źdźbłowa żyta występuje we wszystkich rejonach uprawy żyta. W Polsce jest rzadko spotykana ze względu na stosowanie poprawnej agrotechniki i zaprawianiu ziarna siewnego.  Choroba wywoływana jest przez grzyby z rodzaju Urocystis occulta (Wallr.) Rabenh., należące do podstawczaków (Basidiomycota).  Straty plonu ziarna są wprost proporcjonalne do liczby porażonych roślin. Zanieczyszczenie ziarna teliosporami obniża jego jakość.

Objawy:
Pierwsze objawy pojawiają się w fazie strzelania w źdźbło. Na liściach, pochwach liściowych (głównie od wewnętrznej strony), na źdźbłach, a później także na plewach żyta powstają dłuższe lub krótsze, ołowianoszare, szerokości około 1 mm, wzniesione, ciągnące się często przez całą długość porażonych części roślin - smugi. Po pewnym czasie tkanka, która okrywa rośliny w miejscu smug stopniowo pęka. Pęknięcie skórki powoduje odsłonięcie czarnych, rozpylających się skupień pyłu zarodników czyli teliospor. Porażone rośliny są silnie zahamowane we wzroście; są o 30 do 50% mniejsze i często nie mogą się wykłosić lub wykłaszają się częściowo (przedwczesne zamieranie). Jeżeli chore rośliny wykłaszają się to ich kłosy są zdeformowane, nie zawierają ziarniaków lub ich ziarniaki są bardzo słabo wykształcone.

Źródłem infekcji jest zakażone ziarno siewne oraz czasami gleba, gdzie znajdują się zarodniki pochodzące z porażonych roślin. Skupienia teliospor rozsiewane są w okresie wegetacji, a także w czasie zbioru i młocki. W rozwoju grzyba główną rolę odgrywają te zarodniki, które dostały się na powierzchnię ziarna siewnego.  Po wysiewie zainfekowanego ziarna dikariotyczna grzybnia wyrastająca z zarodników właściwych, wchodzących w skład kłębków, powoduje infekcję kiełków. Czasem zakażeniu mogą ulec również młode, rozwijające się pędy boczne. W tkankach roślin żyta grzybnia patogenu przerasta ku ich wierzchołkom. W fazie strzelania w źdźbło na porażonych organach pojawiają się ołowianoszare smugi. Początkowo w tych miejscach znajdują się skupienia grzybni, a później teliospor. Rozwojowi głowni źdźbłowej żyta sprzyja stosunkowo mała wilgotność gleby i jej odczyn zbliżony do obojętnego.

Zapobieganie:
Ochrona polega na:
- starannym przygotowaniu gleby do siewu
- dokładnym przyoraniu resztek pożniwnych gatunku przedplonowego
- właściwym doborze odmian o podwyższonej odporności na patogena
- stosowaniu doczyszczonego, zdrowego i prawidłowo zaprawionego materiału siewnego
- zaprawianiu materiału siewnego fungicydami zawierającymi tiram lub zaprawami
- nie wysiewaniu żyta zbyt wcześnie w stosunku do terminu optymalnego
- nie wysiewaniu żyta zbyt głęboko
- intensywnym zwalczaniu perzu, ponieważ głownia źdźbłowa żyta infekuje również ten gatunek
- stosowaniu po silnej infekcji na danym polu rocznej przerwy w uprawie żyta.