Kiła kapusty

Plasmodiophora brassicae

Sprawcą choroby jest pierwotniak jednokomórkowy o nazwie Plasmodiophora brassicae rozmnażający się za pomocą zarodników płciowych o charakterze przetrwalnikowym.

Objawy

Plantacja rzepaku porażona przez kiłę wygląda tak, jakby wymarzła, ale znajdujące się narośla na korzeniach mówią o innej przyczynie. Objawy porażenia widoczne są na korzeniach głównych i bocznych w postaci charakterystycznych narośli – guzów mających kształt kulisty, maczugowaty, nieregularny lub palczasty. Początkowo są jasne i suche, z czasem brunatnieją i się rozpadają. Rozpadające się narośla wydzielają charakterystyczny, nieprzyjemny zapach gnijącej kapusty. Porażone rośliny mają zahamowany wzrost i z reguły dojrzewają szybciej od zdrowych roślin. Rozwój choroby deformuje system korzeniowy i pozbawia go części warstwy korowej, co dodatkowo ułatwia atak innych mikroorganizmów.

Niedobory wody powodują więdnięcie roślin i utrudnienie w pobieraniu i przewodzeniu substancji pokarmowych. Rośliny więdną, żółkną lub czerwienieją, ponieważ porażone i niszczone przez patogena korzenie nie dostarczają odpowiedniej ilości substancji pokarmowych i wody.

Skutki porażenia

Zaatakowane rośliny jeśli nie zginą jesienią lub wczesną wiosną, mają zahamowany wzrost i wytwarzają mniej odgałęzień bocznych. Kwitną wcześniej, wydają mniejszy plon gorszej jakości. Narośla po pewnym czasie rozpadają się i do gleby dostają się bardzo trwałe, grubościenne zarodniki przetrwalnikowe. Zachowują one żywotność nawet do 20 lat. Są bardzo odporne na niekorzystne czynniki środowiska takie jak: mróz, susza czy brak żywiciela.

Zarodniki atakują każdy gatunek z rodziny kapustowatych, zarówno uprawny jak i chwasty. W praktyce najczęściej jest to rzepak, który w rejonach o dużej powierzchni uprawy wysiewany jest na tym samym polu po jedno- lub dwuletniej przerwie. Dodatkowym czynnikiem ułatwiającym rozwój kiły jest uprawa gorczycy w poplonach po zbożach. Choroba na danym polu rozprzestrzenia się bardzo szybko.

Profilaktyka oraz zabiegi agrotechniczne

Aby zmniejszyć ryzyko pojawienia się kiły kapusty w rzepaku należy:

przestrzegać zasad zmianowania roślin i uprawiać rzepak na tym samym polu co 3-4 lata a nawet rzadziej,

na polach gospodarstw, w których wystąpiła kiła kapusty, nie powinno wysiewać się gorczycy lub innych roślin kapustowatych przez okres około 7-8 lat, alternatywną uprawą może być np. facelia błękitna,

uprawiać rośliny, które nie są żywicielami kiły kapusty jak: zboża, ziemniaki, buraki, kukurydza i motylkowate,

po zbiorze rzepaku dokładnie przyorać resztki pożniwne, niszczyć samosiewy i chwasty,

zadbać o poprawę struktury i uregulowanie stosunków wodnych w glebie, zapobiegając jej zaskorupianiu, utwardzaniu, zbrylaniu i zalewaniu wodą,

w roślinach uprawianych po rzepaku, bezwzględnie prowadzić walkę z chwastami z rodziny kapustowatych (obecność tasznika pospolitego, tobołków polnych, gorczycy polnej, samosiewów rzepaku i innych roślin z tej grupy przyczynia się do rozwoju kiły kapusty),

regulować pH gleby do wyższego, choć ono nie likwiduje zagrożenia to jednak hamuje kiełkowanie zarodników przetrwalnikowych,

w nawożeniu mineralnym rzepaku zaleca się stosować bor, magnez, mangan i cynk,

nie stosować obornika pochodzącego od zwierząt karmionych roślinami z rodziny kapustowatych porażonymi przez kiłę kapusty (zarodniki przetrwalnikowe nie tracą żywotności w przewodzie pokarmowym zwierząt),

w rejonie występowania kiły kapusty nie przyspieszać terminu siewu, ze względu na wyższą z reguły w tym czasie temperaturę gleby i powietrza,

na polach zainfekowanych ograniczyć liczbę wjazdów i zabiegów uprawowych do niezbędnego minimum,

po wykonanych zabiegach na polu zainfekowanym kiłą każdorazowo czyścić elementy robocze narzędzi i maszyn rolniczych a na końcu zdezynfekować aby nie przenosić patogena z grudkami gleby na inne pola,

jeśli kiła wystąpiła w dużym nasileniu i nie ma możliwości zaniechania uprawy rzepaku przez wiele lat, można po dłuższej przerwie wysiać odmianę odporną z Listy CCA (Wspólnotowy Katalog Odmian) np. Mendel F1, która jest mieszańcem zrestorowanym, charakteryzującym się odpornością rasowo-specyficzną na sprawcę kiły kapusty,

nie mieszać przed siewem na danym polu odmian nasion odpornych z nasionami odmian wrażliwych,

opisać pola i zaznaczyć miejsca, w których występowały rośliny porażone, lub pojawiły się objawy kiły, by nie uprawiać tam roślin z rodziny kapustnych.

Środki ochrony roślin