Mozaika ogórka

Mottle mosaic tobamovirus

PRZYCZYNA
Wirus mozaiki ogórka (CMV)
 
NOSICIEL
Kilka gatunków mszyc
 
WYSTĘPOWANIE
Cały świat
 
OBJAWY
Wszystkie dyniowate są podatne na wirusy CMV, ale arbuzy atakowane są rzadko. Objawy mogą się różnić w zależności or rośliny żywicielskiej, środowiska i wieku rośliny w momencie porażenia. Objawy najpierw pojawiają się na młodszych liściach, które zwijają się ku dołowi i cechują się plamistością, deformacjami oraz zredukowanymi rozmiarami. Rośliny mogą być niedostatecznie wykształcone, ze skróconymi międzywęźlami, przez co grupa najmłodszych liści zyskuje wygląd rozety. Jeżeli infekcja nastąpi po kwitnieniu, rozwój pnączy może nie być ograniczony, ale na owocach, które mogą być zniekształcone, może pojawić się plamistość.

Ogórek: Siewki rzadko wykazują objawy podczas pierwszych kilku tygodni wzrostu, ale symptomy mogą pojawić się, gdy rozwój stanie się bardziej intensywny. Na liściach pojawiają się plamy. Liście stają się zdeformowane, z podwijającymi się pod spód brzegami. Cały dalszy rozwój jest ograniczony, przez co roślina karłowacieje. Na brzegach starszych liści może wystąpić chloroza, która przechodzi następnie w nekrozę. Owoce są często drobne, niewykształcone, pokryte plamami (żółtawo-zielonymi) i brodawkami. Zakażone owoce mogą wyglądać na wyblakłe ze względu na zahamowanie wytwarzania chlorofilu.

Melon: W przypadku melonów może dojść do silnej deformacji stożków wzrostu. Nawet jeżeli owoce nie wykazują wyraźnych objawów, ogólna ich jakość jest często niska.

Dynia: Wczesna infekcja często skutkuje silną mozaiką liści. Z uwagi na to owoce mogą nie nadawać się do handlu.

Kabaczek: Porażenie we wczesnej fazie okresu wegetacji może pociągać za sobą silne skarłowacenie roślin z deformacją liści. Rosnące ogonki liściowe często wyginają się ku dołowi. Liście mogą być ponadto mniejsze niż normalnie. Owoce mogą nie nadawać się do sprzedaży ze względu na bardzo wyraźne pomarszczenie powierzchni. U letnich kabaczków na owocach tworzą się wypukłe żółte miejsca otoczone ciemnozielonymi obszarami.

Arbuz: Objawy na liściach mają łagodny charakter w porównaniu z innymi żywicielami z rodziny dyniowatych. Może występować umiarkowane marszczenie liści z towarzyszącym mu żółknięciem.

WARUNKI ROZWOJU CHOROBY
Wirus CMV może infekować zarówno uprawy prowadzone w szklarniach, jak i w polu. Wirus CMV korzysta z licznej grupy żywicieli (ponad 1200 gatunków). Przetrwanie zapewniają mu chwasty, rośliny ozdobne i inne uprawy. Zasadniczy sposób rozprzestrzeniania się wirusa polega na przenoszeniu go przez mszyce, chociaż może to się odbywać również drogą mechaniczną za pośrednictwem maszyn i narzędzi rolniczych oraz ludzi. Zaobserwowano, że także chrząszcz ogórkowy (Diabrotica spp.) przenosi wirusy CMV, jednak to mszyce odgrywają rolę nosiciela głównego.
 
ZWALCZANIE
Skuteczność walki z wirusem CMV poprzez wygaszanie populacji nosicieli (np. za pomocą insektycydów czy oleju mineralnego) jest marginalna. Należy unikać sadzenia roślin w pobliżu starszych dyniowatych i bylin ozdobnych, które mogą służyć jako rezerwuary wirusa. Uprawy należy odchwaszczać i stosować odbijającą ściółkę, głęboko orać resztki pożniwne oraz utylizować zainfekowany materiał pochodzący ze szklarni. Wdrożyć szeroko zakrojony plan czynności odkażających dotyczący ludzi i sprzętu, aby minimalizować w ten sposób rozprzestrzenianie się wirusa. Dostępne odporne odmiany komercyjne są najlepszym sposobem zapobiegania chorobie wywoływanej przez wirus CMV. Odporność u ogórków jest bardzo skuteczna w skali globalnej. Jednak postęp w próbach uodporniania innych dyniowatych nie okazał się tak spektakularny. W przypadku żółtych kabaczków letnich obecność genu żółtego zabarwienia skutecznie zapobiega infekcji wirusem CMV. W Stanach Zjednoczonych uprawia się kilka odpornych na infekcję transgenicznych odmian uprawowych kabaczka.