Rdza karłowa jęczmienia

Choroba występuje regularnie na jęczmieniu jarym i ozimym we wszystkich rejonach uprawy. W naszych warunkach choroba w dużym nasileniu występuje sporadycznie. Jest to rdza dwudomowa. Drugi żywiciel nie jest bezwzględnie potrzebny (śniedek baldaszkowaty) i pojawia się na nim bardzo rzadko. Rdza karłowa jęczmienia wywołana jest przez grzybaPuccinia hordei Otth., należącego do typu Basidiomycota – podstawczaki. Występowanie rdzy karłowej jęczmienia powoduje obniżenie dorodności i ogólnego plonu ziarna. Poważne straty występują, gdy porażenie jęczmienia ozimego ma miejsce wczesną jesienią, ponieważ u zainfekowanych roślin znacznie zmniejsza się odporność na zimowanie. W dużym nasileniu występuje w latach ciepłych i suchych. Szczególnie szkodliwa jest dla jęczmienia jarego. Rdza karłowa rozwija się najlepiej podczas chłodnych dni i w rejonach chłodniejszych.

Objawy:
Choroba poraża nadziemne części roślin jęczmienia. Pierwsze objawy widoczne są na początku lipca. Początkowo na górnej stronie blaszki liściowej pojawiają się bardzo małe (stąd nazwa choroby) skupienia zarodników w formie poduszeczek, barwy od pomarańczowej do rdzawej. Są to rozmieszczone nierównomiernie uredinia, o średnicy około 0,5 mm. Są to zarodniki letnie. Rzadko można je znaleźć także na pochwach liściowych i źdźbłach. W czasie dojrzałości jęczmienia objawy pojawiają się na dolnej stronie blaszki liściowej i pochwach starszych liści. Następnie, na dolnej stronie zainfekowanych, żółknących i zasychających blaszek liściowych pojawiają się zarodniki przetrwalnikowe w postaci czarnych punktów (telia). Telia okryte są skórką. Czarne telia, pod względem kształtu i wielkości podobne są do urediniów. Skupienia kolejnych zarodników to teliospory. Na żywicielu pośrednim (śniedek baldaszkowaty) rzadko wytwarzają się spermogonia i ecja.

Źródłem infekcji jest grzybnia, która zimuje na jęczmieniu ozimym oraz na wieloletnich, dzikich gatunkach jęczmienia (samosiewach). Podczas zimy mogą zachodzić nowe zakażenia i powstawać zarodniki (urediniospory), które dokonują infekcji i które rozprzestrzeniają chorobę. Urediniospory są owalne, cienkościenne, jednokomórkowe, jasnobrunatne, pokryte brodawkami. Teliospory występują w teliach. Są w większości przypadków jednokomórkowe, grubościenne i buławkowate. Puccinia hordei Otth. bardzo rzadko rozwija się na żywicielu pośrednim, dlatego zimowanie teliospor nie odgrywa większej roli. Optymalne warunki dla infekcji to temperatura od 10°C do 20°C  i wilgotność powietrza od 70 do 90%. Zakażeniu rdzą karłową jęczmienia sprzyja uprawa odmian podatnych na patogena i dłuższe okresy pięknej pogody wiosną lub wczesnym latem. Czynnikiem zwiększającym ryzyko porażenia jest także duże nasilenie rdzy w poprzednim roku.

Zapobieganie:
Ochrona polega na:
- dokładnym przyorywaniu resztek pożniwnych oraz niszczeniu samosiewów
- stosowaniu wczesnej podorywki i starannej orki jesiennej
- wielokrotnym wykonywaniu uprawki na ściernisku – żeby przerwać łańcuch infekcji jęczmienia ozimego
- wysiewaniu zbóż ozimych niezbyt wcześnie, a zbóż jarych wcześniej w stosunku do terminu optymalnego
- unikaniu zbyt gęstego siewu – zbyt duża masa sprzyja rozwojowi choroby
- unikaniu siewu jęczmienia jarego w bliskiej lokalizacji jęczmienia ozimego
- zwiększeniu dawki nawożenia potasowego i fosforowego
- zmniejszeniu nawożenia azotowego – unikanie przenawożenia
- dokładnym zwalczaniu samosiewów jęczmienia w rzepaku
- uprawianiu odmian odpornych o podwyższonej odporności na patogena
- doborze odpowiednich, odpornych odmian – mniej podatnych na porażenie
- stosowaniu kwalifikowanego, zdrowego materiału siewnego
- prawidłowym zaprawianiu materiału siewnego
- wysiewu ziarna w optymalnym terminie agrotechnicznym
- prawidłowym nawożeniu
- stosowaniu oprysków fungicydami w okresie wegetacji
- jeżeli jest to konieczne stosowaniu fungicydów kontaktowych lub układowych
- opryskiwaniu roślin w momencie, gdy porażenie przekroczy próg szkodliwości (BBCH 21-28 od 10 do 15% liści z objawami, BBCH 30-39 10% roślin z objawami i BBCH 51-59 objawy porażenia na liściu flagowym lub podflagowym).