Septorioza paskowana liści pszenicy

Występuje najczęściej na pszenicy, rzadziej na pszenżycie i życie. Występuje także na jęczmieniu oraz na niektórych trawach. Choroba wywoływana jest przez grzyby. Występuje w dwóch stadiach:
- Mycosphaerella graminicola (Fuckel) J. Schröt. – stadium doskonałe; stadium workowe
- Septoria tritici Rob. ex Desm. – stadium konidialne

Obecnie septorioza paskowana liści pszenicy zyskuje na znaczeniu w związku ze wzrostem powierzchni uprawy pszenicy oraz wprowadzaniem nowych odmian do uprawy. Straty w plonie ziarna mogą wynosić od 5 do 30%, czasami może być więcej – w zależności od rozwoju choroby. Największe szkody występują w latach o dużej wilgotności. Próg szkodliwości dla pszenicy pod koniec fazy strzelania w źdźbło lub na początku fazy kłoszenia wynosi od 5 do 10% liści z objawami choroby. Choroba powoduje obniżenie dorodności i ogólnej masy plonu ziarna. Z chorych kłosów zbierane jest ziarno słabo wykształcone.

Objawy:
Pierwsze objawy chorobowe mogą się już pojawić na oziminach – jesienią. Widoczne są na siewkach wyrastających z zakażonych ziarniaków. Grzyb poraża głównie blaszki liściowe, ale zainfekowane mogą być także pochwy liściowe i źdźbła. Na liściach objawy występują w różnych ich częściach. Najczęściej wiosną na dolnych liściach można zaobserwować owalne lub wydłużone, jasnozielone plamy, które później stają się brunatne i zlewają się w pasma. Wewnątrz plam tkanka zasycha i tworzy nekrozy. Między nerwami liści pojawiają się w czerwcu czarne punkty, które zwane są piknidiami. Są to owocniki stadium konidialnego grzyba. Można je rozpoznać gołym okiem lub pod lupą. Nie ma ostrego odgraniczenia plam od zdrowej tkanki. Na starszych roślinach plamy mają często kształt nieregularnych prostokątów (stąd nazwa septorioza paskowana liści), a przy silnym porażeniu blaszki liściowej nekroza może obejmować znaczą część liścia. Najsilniej porażane są liście dolne co prowadzi do zasychania i ich przedwczesnego zamierania. Przy wzrastającej wilgotności i temperaturze porażenie rośnie. Choroba przenoszona jest z dolnych liści na górne i stopniowo opanowuje wyższe partie roślin. Grzyb tworzy liczne piknidia, które są rozmieszczone rzędami równolegle do unerwienia liści. Przebarwienia przenoszą się także na źdźbła; kłosy są rzadko porażone. W roślinie pogarsza się proces asymilacji, co prowadzi do znacznego zmniejszenia plonów. W początkowych fazach choroby jej objawy można pomylić z objawami septoriozy plew na liściach (plamy są ciemniejsze, piknidia  są rozrzucone po całej powierzchni plamy). W odróżnieniu od septoriozy plew – przy septoriozie paskowanej liści rzadko występuje porażenie kłosa.

Źródłem infekcji są resztki pożniwne, samosiewy i oziminy, na których grzyb zimuje w postaci piknidiów, grzybni i pseudotecjów (owocniki stadium workowego). Wiosną infekcja dokonywana jest przez zarodniki konidialne, które wydostają się z licznych piknidiów. Pseudotecja Mycosphaerella graminicola tworzone są na obumarłych liściach pszenicy. Można je już znaleźć na liściach zebranych w lipcu. Askospory, które uwalniane są z pseudotecjów, łatwo rozprzestrzeniane są z prądami powietrza. Dokonują one pierwszych zakażeń. Czynnik chorobotwórczy jest bardzo wymagający co do pogody. Zarodniki konidialne rozprzestrzeniane są przez deszcz. Do wywołania infekcji patogen potrzebuje długiego okresu wysokiej wilgotności powietrza. Wilgotność liści musi być wyższa niż 98 % przez 20 godzin. Rozwija się w szerokim zakresie temperatur – optimum wynosi od 22 do 25 °C – i przy wysokiej wilgotność powietrza. Czas inkubacji w temp. 15°C jest długi i wynosi od 3 do 4 tygodni. Zakażeniu septoriozą paskowaną liści pszenicy sprzyja wczesny i gęsty siew, deszczowa pogoda oraz resztki pożniwne. Czynnikiem zwiększającym ryzyko porażenia jest także przenawożenie azotem.

Zapobieganie:
Ochrona polega na:
- dokładnym przyorywaniu resztek pożniwnych oraz niszczeniu samosiewów
- stosowaniu właściwego płodozmianu – ograniczenie nadmiernego udziału zbóż
- przestrzeganiu zasad prawidłowej agrotechniki – stosowanie optymalnej ilości wysiewu w zależności od typu odmiany, warunków siedliskowych i terminu siewu
- starannym przygotowaniu gleby do siewu
- wykorzystywaniu do sygnalizacji początku infekcji urządzeń ostrzegawczych (Septoria Tester lub Septoria Timer)
- terminowym stosowaniu podorywek i jesiennych orek
- unikaniu przenawożenia azotem – nadmiar sprzyja infekcji liści
- optymalnym nawożeniu azotem
- unikaniu zbyt gęstego siewu
- uprawianiu odmian odpornych o podwyższonej odporności na patogena, wcześnie dojrzewających i o niezbyt krótkiej słomie
- doborze odpowiednich, odpornych odmian – mniej podatnych na porażenie
- stosowaniu kwalifikowanego, zdrowego materiału siewnego
- prawidłowym zaprawianiu materiału siewnego fungicydami o działaniu wgłębnym i systemicznym – eliminacja źródeł infekcji
- stosowaniu opóźnionego siewu w stosunku do terminu optymalnego – wyraźne zmniejszenie silnego porażenia patogenem we wczesnych fazach rozwojowych pszenicy
- stosowaniu oprysków fungicydami - wykonywaniu zabiegu opryskiwania roślin od końca fazy strzelania w źdźbło do fazy kłoszenia, gdy porażeniem objętych jest od 5 do 10 % liści.

Septorioza paskowana liści pszenicy jest zwalczana podobnie jak septorioza plew pszenicy.