Śnieć karłowa pszenicy

Występuje na różnych gatunkach pszenicy, żyta oraz różnych rodzajach traw. Choroba wywoływana jest przez grzyby z gatunku Tilletia controversaKuhn., należące do podstawczaków (Basidiomycota). Śnieć karłowa pszenicy jest bardzo groźna i trudna do zwalczania. W wielu krajach znajduje się na liście obiektów kwarantannowych.

Objawy:
Objawy chorobowe kłosów i ziarniaków są podobne do objawów w przypadku śnieci cuchnącej pszenicy. Całe wnętrze ziarniaków jest zniszczone i wypełnione brunatnoczarnym pyłem teliospor. Źdźbła chorych roślin są zazwyczaj o 1/2 krótsze od źdźbeł roślin zdrowych. W przypadku śnieci karłowej pszenicy krzewienie roślin jest większe niż przy śnieci cuchnącej pszenicy.

Źródłem infekcji są przetrwalniki grzyba znajdujące się przeważnie na powierzchni ziarna siewnego (w bruzdce ziarniaka) oraz w glebie. Łupina nasienna porażonych ziarniaków jest bardzo delikatna i w czasie młocki ulega uszkodzeniu mechanicznemu. W ten sposób teliospory są uwalniane i rozsiewane do ziemi lub na powierzchnię zdrowych ziarniaków przeznaczonych do siewu. Patogen rozprzestrzenia się z zanieczyszczonym ziarnem na duże odległości. Źródłem infekcji są tylko te teliospory, które po siewie są na powierzchni ziemi. Mogą one kiełkować tylko w obecności światła. Okres kiełkowania jest długi i wynosi od 3 do 5 tygodni. Po wysianiu ziarna dikariotyczna grzybnia zakaża kiełki roślin (infekcja kiełkowa) lub czasami tworzy zarodniki wtórne. Optymalna dla zakażenia roślin jest temperatura od 2 do 5 ^oC. Tak jak w przypadku Tilletia controversa wewnątrz zakażonych roślin grzybnia przerasta do zawiązków ziarniaków, niszczy ich wnętrze i później tworzy tam zarodniki. Teliospory są prawie kuliste, ciemnobrunatne, pokryte siatką. Niewielka część teliospor jest bezbarwna i bez siatki na powierzchni. Zarówno jedne, jak i drugie otoczone są warstwą śluzu – widoczną pod mikroskopem po dodaniu tuszu. Mogą przetrwać w formie spoczynkowej w ziemi od 5 do 10 lat.

Zapobieganie:
Ochrona polega na:
- dokładnym przyorywaniu resztek pożniwnych
- przestrzeganiu zasad prawidłowej agrotechniki
- stosowaniu właściwego płodozmianu - w przypadku wystąpienia śnieci karłowej – rezygnacja z uprawy pszenicy przez okres 5 lat
- doborze odpowiednich, odpornych odmian – mniej podatnych na porażenie
- stosowaniu kwalifikowanego, zdrowego materiału siewnego – wolnego od zanieczyszczeń zarodnikami przetrwalnikowymi grzyba (teliosporami)
- zaprawianiu materiału siewnego fungicydami.