Zgorzel siewek zbóż

Choroba występuje na różnych gatunkach zbóż. Najczęściej atakowane są: pszenica ozima, żyto, jęczmień ozimy i pszenżyto. Rzadziej: pszenica jara, jęczmień jary i owies. Zagrożenie chorobą w różnych rejonach rolniczych jest zróżnicowane w zależności od czynników glebowo-klimatycznych. Zgorzel siewek czyli fuzarioza siewek jest najwcześniejszą formą fuzariozy zbóż. Może powodować straty w plonie ziarna nawet do 20%.

Sprawcy zgorzeli siewek należą do różnych grup taksonomicznych i znacznie różnią się od siebie morfologicznie. Są to grzyby z rodzaju: Fusarium spp., Pythium spp., oraz Rhizoctonia spp. Jeżeli chodzi o grzyby z rodzaju Fusarium to są to głównie gatunki w stadium konidialnym: F. culmorum, F. avenaceum, F. nivale, F. graminearum, F. roseum. Fusaria żyją saprotroficznie w glebie i pasożytniczo na roślinach. Są polifagami. 

Objawy:
Grzyby powodują zgorzel przedwschodową i powschodową. Porażone kiełki (poskręcane wężykowato) i korzonki zarodkowe zamierają przed wschodami. W przypadku silnego porażenia i całkowitego zamierania roślin na polu pojawiają się puste place, a zasiewy ulegają przerzedzeniu. Jest to zgorzel przedwschodowa. W przypadku zgorzeli powschodowej rośliny kiełkują, ale mają zahamowany wzrost i są słabo wykształcone. Silnie porażone siewki i rośliny żółkną i zamierają. Na szyjce korzeniowej i korzeniach tworzą się brunatne plamy, łodyga ulega przewężeniu i rośliny przewracają się. W miejscu porażenia często widoczny jest białoróżowy nalot zarodnikowania grzyba. Dochodzi do brunatnienia kiełków i korzeni, co powoduje całkowite zamieranie siewek i roślin lub ich powolny i słaby wzrost - w porównaniu do roślin zdrowych.

Źródłem infekcji są głównie zakażone lub zanieczyszczone ziarna oraz gleba i resztki pożniwne, w których grzyby żyją w postaci grzybni czyli sklerocjów (Rhizoctonia spp.), zarodników przetrwalnikowych czyli oospor (Pythium spp.) lub chlamydospor (Fusarium spp.). Zakażać młode rośliny mogą zarodniki (konidialne i pływkowe) oraz grzybnia. O stopniu porażenia siewek decyduje stopień przerośnięcia okrywy ziarniaków przez grzybnię, a także liczba konidiów na nasionach i w glebie. Grzyb następnie z porażonych nasion przerasta do koleoptylu i poraża siewki.

Zapobieganie:
Ochrona polega na:
- stosowaniu właściwego płodozmianu – ograniczanie nadmiernego udziału zbóż i rotacja w uprawie zbóż
- prawidłowej agrotechnice czyli stosowaniu głębokiej orki umożliwiającej rozkład resztek pożniwnych przed siewem zbóż
- starannym przygotowaniu gleby do siewu
- stosowaniu doczyszczonego, zdrowego i prawidłowo zaprawionego materiału siewnego
- opryskiwaniu roślin
- uprawianiu odmian zbóż mniej podatnych na fuzariozę
- unikaniu nieprzepuszczalnego podglebia oraz zbyt wczesnego, gęstego i głębokiego siewu
- ograniczeniu wzajemnej konkurencyjności roślin o światło (optymalna ilość wysiewu danej odmiany).