Żółta karłowatość

Barley yellow dwarf virus

Żółta karłowatość jęczmienia występuje na jęczmieniu, pszenicy, owsie i różnych gatunkach traw. Jest to wirusowa choroba zbóż. Uważana jest za najgroźniejszą wirusową chorobę zbóż na świecie. W obrębie wirusowej żółtej karłowatości jęczmienia BYDV (Barley yellow dwarf virus) możemy wyróżnić dwa gatunki:

- BYDV-PAV - (Barley yellow dwarf virus-PAV)

- BYDV-MAV - (Barley yellow dwarf virus-MAV).

Rośliny porażone przez żółtą karłowatość jęczmienia są bardziej podatne na zakażenie przez grzyby z rodzajów: FusariumRhizoctonia i Septoria.

 Objawy:
Choroba zazwyczaj pojawia się na plantacjach placowo. Rzadko możemy spotkać pojedyncze chore rośliny. Na porażonych liściach jęczmienia i pszenicy pojawiają się pomarańczowe lub żółte przebarwienia, a na liściach owsa czerwono-fioletowe przebarwienia. Zaczynają się one już od wierzchołków liści.  Blaszki liściowe porażonych roślin stają się sztywne i ustawione są pod kątem ostrym. Chore rośliny często karłowacieją – są zwykle niższe od zdrowych. Spadek plonu uzależniony jest w dużym stopniu od terminu porażenia. Rośliny bardzo wcześnie porażone nie wydają plonu wcale lub wydają ziarno słabo wykształcone. System korzeniowy także jest niedorozwinięty. W związku z tym objawy na nadziemnych częściach roślin są bardziej wyraźne w warunkach niedoboru wody w glebie. W okresie suszy objawy chorobowe występują szczególnie wyraźnie. Wiosną objawy wirusem żółtej karłowatości jęczmienia są często mylone z objawami niedoboru składników pokarmowych.

Źródłem infekcji są wirusy, które przenoszone są przez mszyce (około 20 gatunków) w sposób trwały. Wirus nie jest przenoszony mechanicznie. Mszyce przenoszące wirusa występują na trawach i samosiewach zbóż. Zboża ozime mogą zostać zakażone wirusem BYDV przez uskrzydlone mszyce już jesienią. Po wiosennych nalotach mszyc chore rośliny są źródłem infekcji dla otaczających zdrowych roślin na polu. Jesienne zakażenie roślin widoczne jest dopiero wiosną. Natomiast wiosenne zakażenie roślin widoczne jest najszybciej w ciągu 3 tygodni od infekcji. Do najważniejszych wektorów możemy zaliczyć mszycę czeremchowo-zbożową (Rhopalosiphum padi) i mszycę zbożową (Sitobion avenae). Gatunki BYDV-MAV i BYDV-PAV charakteryzują się odrębnością serologiczną.

Zapobieganie:
Ochrona polega na:
- uprawianiu i doborze odmian odpornych i tolerancyjnych – mniej podatnych na porażenie
- opóźnianiu terminu siewu zbóż ozimych (minusem jest – obniżenie plonu)
- zwalczaniu mszyc – w przypadku ich masowego i wczesnego pojawienia się na plantacjach zbóż.