Głownia pyląca jęczmienia

Głownia pyląca jęczmienia występuje we wszystkich uprawach jęczmienia, w których nie stosuje się chemicznego zaprawiania ziarna siewnego. Choroba wywoływana jest przez grzyby z rodzaju Ustilago nuda (Jens.) Rostr., należące do podstawczaków (Basidiomycota). Rozwój jest zbliżony do rozwoju głowni pylącej pszenicy - Ustilago tritici. Głownia pyląca jęczmienia jest najgroźniejszą chorobą jęczmienia i może powodować redukcję plonu do 20%. Straty plonu ziarna są wprost proporcjonalne do liczby porażonych roślin i stopnia ich porażenia. Mimo, że na ziarnie nie występują objawy chorobowe to ziarno pochodzące z plantacji z chorymi roślinami zwykle jest zakażone. Oprócz straty plonu następuje także pogorszenie jakości ziarna; jest to szczególnie ważne przy produkcji jęczmienia browarnego.

Objawy:
Objawy chorobowe są zbliżone do objawów głowni pylącej pszenicy. Pierwsze objawy widoczne są w czasie kłoszenia jęczmienia. Z pochew liściowych chorych roślin wydostają się ciemnobrunatne kłosy, w których zazwyczaj wszystkie kłoski są zniszczone i zamienione w skupiska ciemnobrunatnego pyłu teliospor (zarodników).  Kłosy porażone pojawiają się trochę wcześniej niż kłosy zdrowe. Początkowo skupienia zarodników okryte są delikatną i srebrzystą osłonką. W okresie kwitnienia zbóż osłonka pęka, na skutek wzajemnego ocierania się roślin i teliospory rozpylane są przez wiatr, pozostawiając po kilku dniach tylko puste, stojące prosto osadki kłosowe z resztkami ciemnobrunatnego pyłu. Chore kłosy są  wystające ponad zdrowe kłosy.

Źródłem infekcji jest zakażone ziarno siewne. Z teliospor przenoszonych przez wiatr na kwitnące zdrowe kłosy jęczmienia wyrasta dikariotyczna grzybnia, która wrasta do zalążni kwiatu (infekcja kwiatowa), a następnie do tarczki i pędowej części zarodka. W miarę dojrzewania ziarna grzybnia przechodzi w stan spoczynku. Ziarno mimo, że jest zakażone to nie wykazuje żadnych zmian chorobowych. W zakażonym ziarnie grzybnia może pozostawać żywa i jeszcze po 11 latach spowodować zakażenie roślin. Stan spoczynku grzybni zostaje przerwany przez kiełkowanie zakażonego ziarniaka.  Po wysianiu ziarna grzybnia przerasta kiełek, dalej rośnie wraz z zakażoną rośliną i nie powoduje wyraźnych zmian chorobowych. W zawiązkach kłosków grzybnia rozrasta się silnie i prowadzi do ich całkowitego zniszczenia. W zniszczonych kłosach przed kłoszeniem powstają grubościenne, prawie kuliste teliospory, pokryte drobnymi brodawkami. Teliospory mogą być przenoszone przez wiatr na odległości do kilkudziesięciu metrów. Warunki pogodowe sprzyjające długotrwałemu kwitnieniu sprzyjają dużemu zakażeniu kwiatów i wykształcających się z nich ziarniaków. W okresie kwitnienia jęczmienia z porażonych kłosów wiatr rozsiewa zarodniki, które następnie dostają się na kwiaty roślin zdrowych. Niskie temperatury podczas kiełkowania nasion powodują zahamowanie przerastania grzybni z ziarna do pędów.

Zapobieganie:
Ochrona polega na:
- stosowaniu właściwego płodozmianu – ograniczanie nadmiernego udziału zbóż; szczególnie ważne jest zachowanie przerwy w częstej uprawie jęczmienia po sobie na tym samym polu
- starannym przygotowaniu gleby do siewu – głęboka orka
- właściwym doborze odmian o podwyższonej odporności na patogena
- stosowaniu doczyszczonego, zdrowego i prawidłowo zaprawionego materiału siewnego (najlepiej pochodzącego z plantacji, na której, ani w pobliżu nie występowała głownia pyląca jęczmienia)
- wysiewaniu zbóż ozimych nieco później , a zbóż jarych nieco wcześniej w stosunku do terminu optymalnego
- zaprawianiu materiału siewnego fungicydami zawierającymi karboksynę, triadimenol lub triazole.