Plamistość siatkowa jęczmienia

Plamistość siatkowa jęczmienia jest obecnie uważana za najgroźniejszą chorobę jęczmienia ozimego i jarego. Występuje także na niektórych gatunkach traw. Wywołana jest przez grzyby:
- Pyrenophora teres (Died.) Drechsler – stadium doskonałe; stadium workowe
- Drechslera teres (Sacc.) Shoemaker (syn. Helminthosporium teres Sacc.) – stadium konidialne.

Porażenie może występować we wszystkich stadiach rozwojowych rośliny. Choroba pojawia się na różnych nadziemnych częściach roślin – najczęściej na liściach. Największe szkody plamistość siatkowa jęczmienia powoduje w klimacie umiarkowanym i w rejonach o dużej wilgotności. Straty w plonie ziarna w czasie epidemii mogą dochodzić do 25% - szczególnie przy wysokiej wilgotności powietrza, wysokich temperaturach, silnym nasłonecznieniu i wietrze. Próg szkodliwości w stadium 1 kolanka to 20% zaatakowanych roślin. Porażenia powodują spadek ilości oraz masy ziaren.

Objawy:
Objawy występują przez cały okres wegetacji jęczmienia (od stadium kiełka po pełną dojrzałość). Patogen poraża głównie liście i pochwy liściowe, ale może także występować na źdźbłach i kłosach. Charakteryzuje się dużą różnorodnością. Wyróżniamy dwie formy choroby:
- typową (NET - siatka)
- nietypową (SPOT - plama).

   Typowe objawy to nieregularne, siateczkowate plamy, złożone z podłużnych i poprzecznych brunatnych kresek - nekroz. Stąd powstała nazwa choroby. Brunatne kreski występują głównie na liściach, ale można je też zauważyć na plewach i na ziarnie. Tkanki wokół plam ulegają chlorozie. Chora tkanka jest odgraniczona od zdrowej żółtym obrzeżeniem. Objawy mogą mieć czasami postać długich, nekrotycznych smug, jak przy pasiastości liści jęczmienia. 
   Objawy nietypowe to ciemnobrunatne, długie, owalne, nieregularne lub punktowe nekrotyczne plamy, wielkości od 3 do 6 mm.  Pojawiają się one już na liściach kiełkujących roślin. W późniejszych fazach rozwoju jęczmienia objawy występują głównie na blaszkach i pochwach liściowych, a czasem także na źdźbłach i kłosach.  Przy pomocy mikroskopu lub lupy na plamach możemy zaobserwować trzonki z zarodnikami konidialnymi. Istnieje możliwość pomylenia opisywanych zmian z brunatnymi plamami powodowanymi przez mączniaka. W krajach Europy Zachodniej stwierdzono przewagę objawów nietypowych nad typową siateczką. Typ objawów uzależniony jest od szczepu grzyba i od reakcji rośliny. Silnie porażone liście (wystąpienie plam obejmujących 50% powierzchni)  żółkną i zamierają. Plamistość siatkowa jęczmienia nie prowadzi zwykle do zamierania całych roślin. Na ziarniakach  pochodzących z porażonych kłosów występują czasami mało charakterystyczne szarobrunatne ziarna. Są one nieco ciemniejsze w porównaniu ze zdrowymi. Wczesne jednoznaczne rozpoznanie choroby jest trudne do wykonania bez lupy lub mikroskopu.

 Źródłem infekcji są resztki pożniwne w postaci grzybni i pseudotecjów (stadium doskonałe). Dodatkowo patogen może zimować w zakażonym ziarnie, a podczas łagodnych zim również na samosiewach i jęczmieniu ozimym. Pierwotnym źródłem zakażenia młodych siewek jęczmienia są porażone nasiona, resztki pożniwne i zakażone samosiewy jęczmienia. Infekcji mogą dokonywać zarodniki konidialne, zarodniki workowe i grzybnia. Jęczmień ulega porażeniu plamistością siatkową jęczmienia we wszystkich fazach rozwoju. Zarodniki konidialne tworzą się w warunkach wysokiej wilgotności powietrza (około 80%) na rosnących, porażonych roślinach. Proces zarodnikowania odbywa się w szerokich granicach temperatur od 10 do 25 °C (optymalnie od 15 do 20 °C). Konidia roznoszone są przez wiatr na stosunkowo małe odległości. Dłuższe okresy ciepłej i suchej pogody powodują zahamowanie lub opóźnienie rozwoju choroby. Do czynników zwiększających ryzyko występowania choroby możemy zaliczyć: stosowanie zainfekowanego materiału siewnego, wybór odmian podatnych na porażenie, zbyt gęsty siew oraz występowanie na przemian deszczowej i pogodnej pogody. Jęczmień jako przedplon i resztki pożniwne także sprzyjają porażeniu.

 Zapobieganie:
Ochrona polega na:
- dokładnym przyorywaniu resztek pożniwnych oraz niszczeniu samosiewów jęczmienia (grzyb może przetrwać na nich przynajmniej rok)
- stosowaniu właściwego płodozmianu – ograniczanie nadmiernego udziału zbóż; bardzo ważne jest zachowanie kilkuletnich przerw w uprawie jęczmienia na tym samym polu
- wykonywaniu odpowiednich zabiegów agrotechnicznych
- starannym przygotowaniu gleby do siewu, głęboka orka
- unikaniu sąsiedztwa jęczmienia jarego i ozimego oraz tegorocznych i zeszłorocznych pól jęczmienia
- uprawianiu odmian odpornych o podwyższonej odporności na patogena
- doborze odpowiednich, odpornych odmian – mniej podatnych na porażenie
- stosowaniu kwalifikowanego, zdrowego materiału siewnego
- prawidłowym zaprawianiu materiału siewnego – eliminacja źródeł infekcji – fungicydami o działaniu wgłębnym lub systemicznym. Zaprawianie ziarna chroni jęczmień przed porażeniem do początku fazy strzelania w źdźbło.
- stosowaniu fungicydów nalistnych (z grypy triazoli) w okresie wegetacji roślin - zabieg opryskiwania roślin po pojawieniu się pierwszych objawów.