Yedi uyur

Tanımı
Mammalia sınıfı, Rodentia takımı, Gliridae familyası, Glis cinsine mensup, G. Glis türüdür. Binominal adı, Glis glis’dir. 
Yediuyurlar, cüsse olarak en iri olan fındık faresidir. 
Yediuyurlar, yiyecek, kürk ve ilaç olarak kullanmak üzere 13. yüzyıldan beri avlanmakta ya da yetiştirilmektedir. Fakir Slovenya köylüleri için protein kaynağı, Romalı askerler için çok özel bir çerez olmuştur. Slovenya halkı yediuyurlar için festival yaparlar, onları derin çukurlarda ya da özel kafeslerde beslerlerdi. Romalı askerler uzun süren seferlerinde yediuyurları yanlarında taşıdıkları kavanozların içinde cevizlerle beslemişler ve kaldıkları kamplarda besin ( çerez ) olarak yemişlerdir. Bundan dolayı bu fındık farelerine yenilebilir fındıkfaresi ( edible dormause ) da denilmektedir. 

Habitatı
Yaşam alanları; nemli, odun döküntüsü bol, yaprakları dökülen geniş yapraklı ormanlar ya da karma ağaçların olduğu ormanlar, meyva bahçelerinin olduğu ovalar ve dağlar, sık çalılıklar, genellikle fındık bitkisinin ve böğürtlen gibi küçük meyvelerin yaygın olduğu bölgelerdir. Ayrıca ambarlar, kırsal bölgelerin ev eklentileri, tavan araları, mağaralar ve sık orman kenarlarında yaşarlar. 

Yayılışı ve Yerel Adlar
Avrupa’nın daha çok güney ve orta kısımlarda, Türkiye’de ( Trakya, Bolu, Bursa ve Karadeniz kıyılarında ) ve Rusya’nın bazı kesimleri ile Asya kıtasının bazı bölgelerinde ve İngiltere’de yaşar. İngiltere’deki varlığı doğal yollardan değil, 1900’lü yılarda Macaristan’dan getirilmesi ile başlamış ve daha sonraki yıllarda çoğalarak, yaygın hale gelmiştir. 

Beslenme
Yediuyurlar ağaçlarda yaşayan, hayatını dallar üzerinde geçiren hayvanlardır. 
Yediuyurlar tam bir ne bulursa yiyendir ( Omnivor, hepçil ). Kök, yaprak, ceviz, palamut, diğer meyveler, tomurcuk, ağaç kabuğu ve bazen böcek, leş, yumurta, küçük kuşlar ve kuş yavruları ile beslenirler. 
Bazı bölgelerde meyve ağaçlarına ve üzüm bağlarına ciddi şekilde zarar verebilmektedirler. 
Beslenmede en aktif oldukları dönem ekim ayı öncesi uykuya yatmadan önceki dönemdir. Özellikle eylül ayında tam anlamıyla çılgınca beslenirler. Normal ağırlıkları 100 – 200 gram arasında değişen yediuyurlar, kış uykusuna yatmadan önce 300 gram’a kadar ulaşabilirler. 

Biyolojisi
7 yıl kadar yaşar. Gövde uzunluğu 14-20cm, ağırlığı 50 -250gr kadardır. Arka ayak izi 3 x 2.5 cm, ön ayak izi 2 x 2 cm. uzunluğunda ve adımı uzunluğu yaklaşık 8cm. kadardır. Hamilelik süresi 29-32 gündür. 
Fındık faresi ailesinin kalın ve gür kürkle kaplı kuyruklu ve gri / kahverengi kürkle kaplı gövdeli en iri üyesidir. Kürkü kısa, yumuşak ve sıktır. Gözleri iridir ve etraflarında koyu halkalar, bacaklarının dış kısmında koyu şeritler vardır. Vücudunun alt kısmı beyaz veya sarımsıdır. Büyüklüğü, kulakları ve gözleri ile sincaba benzer. Sincaplardan en önemli farkları, cüssesinin daha küçük olması ve kuyruğunu sincabınkinin aksine yukarı kaldırmadan düz tutmasıdır. 
Ön ayaklarında 4 adet düzgün ve işlevsel tırnakları olan parmakları vardır. Arka ayaklarında 5 parmak varsa da tırnakları görünmez, parmakları ikişerli kaynaşmış görünümdedir. Yediuyurun ayak yapısı tırmanmaya çok uygundur. 

Göçü
Göç etmezler. 
Yaşam alanlarında baskın tür olmalarına ve geniş bir menüye sahip olmalarına karşın çevresel etkilere karşı son derece hassas olduklarından, rahatsız edildiklerinde toplu halde yer değiştirebilirler. 

Popülasyonu
Nüfüsları İngiltere, Hollanda, İsveç, Almanya ve Danimarka’da, yaşam bölgelerinde meydana gelen değişiklik ve daralma nedeniyle düşme eğilimindedir. Buna karşın Litvanya’da uygun koşullardan dolayı nüfusunda bir azalma görülmemektedir. 
Yaşadığı bölgelerde hektarda 10 bireyin bulunması, iyi koşulların olduğunu gösterir. Nüfuslarının azalmasında en büyük etmen yaşam alanlarının değişmesi ise de eskiden yaygın şekilde avlanmaları ve evcil hayvan olarak kullanılmalarıdır. 
Düşmanları: İnsanlar, yırtıcı kuşlar, tilkiler, porsuklar ve diğer bütün yırtıcılardır. İngiltere’de eskiden zararlılar sınıfında iken şimdi avlanması lisansa bağlanmıştır. 

Davranışları
Gündüzleri ağaç kovuklarında, çayırlardaki ve diğer bitkilerin olduğu yerlerdeki oyuklarda, kaya çatlaklarında köklerin arsındaki deliklerde, ağaçkakan yuvalarında, ahırlarda, samanlıklarda ve özel olarak yapılmış tahta kutularda saklanırlar. 
Yediuyurlar esas olarak gece veya alaca karanlıkta aktiftirler ancak seyrek de olsa gün ışığında da görülürler. 
Onlar gerçek ağaç sakinleridir. Ağaçlardaki çeviklikte sincapları aşabilirler. 7 ila 10 metre atladıkları tespit edilmiştir. Onların istisnai bir görme, zeka, işitme, koku alma ve dokunma zekası vardır. Kişisel sahasındaki ağaçlarda her gece yiyecek arar ve kendi sahasını kokusu ile işaretler. Bilhassa üreme mevsiminde, kendi bölgesinde vahşi kavgalar yapar. 
Soğuklar başladığında yediuyurlar 1-2 metre uzunluğunda ve 15-60 cm derinliğinde tüneller kazarlar ve buraya yatarak dondan korunurlar. Bazıları samanlıkta zemin üstünde, bazıları çürümüş ağaçların altında, arı kovanlarında veya kırmızı sincapların eski yuvalarında kış uykusuna yatarlar. Birçok hayvan ortak olarak kış uykusuna yatabilirler. Uyku sırasında 7-8 bireye kadar ulaşan topluluklar birbirine kenetlenmiş yumak halinde bulunabilirler. Bunlar genellikle aynı dişinin yavrularıdır. Yeterli yağ depolanması ve günlerin kısalması uyku vaktinin geldiğini belirtir. Kış uykusunda vücut sıcaklıgı ve nefes alıp verme sıklığı normal durumdan yüzde 2 daha düşüktür. Kış uykusunda vücut ağırlıklarının yarısını kaybederler. Kasımdan Mayıs ayına kadar 7 ay boyunca kış uykusunda kalırlar. Erkekler kış uykusundan dişilerden yaklaşık bir ay daha erken kalkabilirler. 
Dişi erkeği kendine çekmek için, üreme organlarını yaşadığı bölgelere sürterek kokusunu bırakır. Bu kokuyu o bölgede yaşayan erkekler alır. Dişi kısa aralıklarla ıslık çalarak erkeklere gönüllü olduğunu belli eder. İstekli erkeklerde çoşkulu sesler çıkararak durumu dişiye bildirir. Karşılıklı ciddi olmayan kavga hareketleriyle yapılan oynaşmadan sonra hamile kalan dişi yuva yapmaya başlar. Yuva genellikle toprak seviyesinin üzerindeki yerler ile ağaçlardaki daha önceden başka hayvanlarca kullanılarak terk edilmiş galerilere yapılır. Ağaçlar içindeki bu kovukları metrelerce uzunluğunda labirentlere dönüştürebilirler. Bu yuvaların birden çok girişi vardır. Hatta bir ceviz ağacının en üst dalında başlayıp toprak altına kadar uzanan ve bu ağaçtan 4-5 metre uzaktaki bir kayanın altında sonlanan yuvalara bile rastlanabilir. 
Erkek yediuyur dişisini genellikle çiftleşmeden sonra terk eder ve başka bir dişi arar. 
Dişileri, Haziran ile Ekim aylarında bir batında normal olarak 4 ila 6 yavru doğururlar. Bazen bir batında 12 yavruya kadar doğurdukları olur. Doğduklarında 1 - 2 gr ağırlıktadırlar. Doğan yavrular yaklaşık 5 - 6 hafta sonra sütten kesilirler ve anne bakımından sonra bağımsızlaşarak, kendi kendilerine yetecek duruma gelirler. 1 - 2 yıl içinde üreme olgunluğuna erişirler. 
Yavrular gayet gelişmemiş bir durumda doğar. Dış kulakları doğumdan 5 gün sonra, işitme duyusu 12 gün sonra, kemirici dişleri 13 gün sonra, üst çenedeki dişler 20 gün sonra, gözleri 21 gün sonra belirginleşir. 
Haziranda çiftleşen yediuyurlar ağustosta doğum yapmaktadırlar. 2 ayda gelişmesini tamamlayan yediuyurlar, ekim sonunda kış uykusuna yatmaktadırlar. 

Yerel Adlar
Little chinchilla, sincap kuyruklu fare (Squirrel-tailed dormouse), Spanish Rat ( İspanyol Sıçanı ), Fat Dormouse ( Tombul Fındık Faresi ), Çökelez (Karabük: Safranbolu), Çağaloz (Giresun: Bulancak), tombul yediuyur, ağaç çakalı ( Kocaeli ). 

Ses-Ötüşü
Yüksek hırıltılı nefes alma sesi, homurdanma, çırpma sesi ( yayıktan çıkan ses gibi).