Φαιές σήψεις

Είδος
Μύκητας

Περιγραφή
Η ασθένεια αυτή προκαλεί πολύ σοβαρές ζημιές, μεγάλης οικονομικής σημασίας. Τα δέντρα εξασθενούν λόγω της αποξήρανσης ανθέων, βλαστών και κλάδων, ενώ οι καρποί εμφανίζουν σήψεις προ- και μετασυλλεκτικά. Ιδιαίτερα σοβαρές ζημιές προκαλεί στα μηλοειδή, τα πυρηνόκαρπα και διάφορα καλλωπιστικά.
1) Monilinia laxa, συν. Sclerotinia laxa, Sclerotinia cinerea, Αγενής μορφή: Monilia laxa.
2) Monilinia fructigena, Αγενής μορφή: Monilia fructigena.
3) Monilinia fructicοla, Αγενής μορφή: Monilia fructicοla

Βλάβη
Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στα άνθη την άνοιξη. Η προσβολή ξεκινά από τα άνθη (στίγμα, στήμονες, πέταλα, σέπαλα), τα οποία αποκτούν έναν καστανό μεταχρωματισμό, συρρικνούνται και ξηραίνονται. Εφόσον ο καιρός είναι υγρός, τα προσβεβλημένα μέρη καλύπτονται από γκρίζες (τεφρόχροες) εξανθήσεις (καρποφορίες του μύκητα), με αποτέλεσμα να μαλακώνουν και να πέφτουν. Αντίθετα, εάν επικρατήσει ξηρασία, τα άνθη παραμένουν πάνω στα δέντρα για μεγάλο χρονικό διάστημα (μέχρι και την επόμενη άνοιξη). Οι κλαδίσκοι που φέρουν προσβεβλημένα άνθη ή ταξιανθίες εμφανίζουν μικρά έλκη, τα οποία προκαλούν την αποξήρανσή τους μαζί με τα φύλλα, δηλαδή ολόκληρης της κορυφής. Πάνω στα έλκη και στις νεκρές κορυφές εκκρίνεται συχνά κόμμι, ενώ με υγρό καιρό το φθινόπωρο, το χειμώνα και την άνοιξη σχηματίζονται οι καρποφορίες του μύκητα. Οι καρποί προσβάλλονται σε όλα τα στάδια ανάπτυξής τους ακόμα και μετασυλλεκτικά. Αρχικά το σύμπτωμα εμφανίζεται με τη μορφή μιας μικρής, επιφανειακής, κυκλικής, καστανής κηλίδας, η οποία μεγαλώνει ταχύτατα τόσο σε βάθος όσο και στην επιφάνεια. Με υγρές συνθήκες και σε σαρκώδεις ώριμους καρπούς η προσβολή εξελίσσεται σε υγρή σήψη: οι ιστοί στο χώρο που καταλαμβάνει η κηλίδα γίνονται μαλακοί και διαλύονται με ελαφρά πίεση, ενώ σχηματίζονται οι καρποφορίες του μύκητα, συνήθως σε διάταξη συγκεντρικών κύκλων, γύρω από το σημείο της προσβολής. Σε συνθήκες χαμηλής σχετικής υγρασίας και σε άωρους καρπούς η προσβολή είναι ξηρή και οι καρποφορίες του μύκητα ελάχιστες ή καθόλου. Τελικά οι προσβεβλημένοι καρποί προοδευτικά αφυδατώνονται, συρρικνώνονται και ξηραίνονται. Η ξηρή αυτή μορφή σήψεως χαρακτηρίζεται σαν μουμιοποίηση. Οι μουμιοποιημένοι καρποί μπορεί να παραμείνουν προσκολλημένοι στο δέντρο ή να πέσουν στο έδαφος, όπου εκεί διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στην περίπτωση όψιμης προσβολής, που δεν έχει προλάβει να εκδηλωθεί πριν τη συγκομιδή, εμφανίζεται στους ψυκτικούς χώρους όπου διατηρούνται οι καρποί.

Αιτία
Η φαιά σήψη προκαλείται από μύκητες του γένους Monilinia, με ατελή μορφή Monilia. Στην Ελλάδα, ο μύκητας διχειμάζει και μολύνει μόνο με την ατελή (αγενή) μορφή του. Πηγές πρωτογενών μολύνσεων αποτελούν το μυκήλιο και τα σπόρια του μύκητα (κονίδια) ,τα οποία διαχειμάζουν στους μουμιοποιημένους καρπούς, στα έλκη και στους αποξηραμένους κλαδίσκους με τα άνθη και τα φύλλα τους. Από τα προσβεβλημένα άνθη θα προέλθουν τα νέα σπόρια (κονίδια) που αργότερα θα μολύνουν τους καρπούς. Τα σπόρια (κονίδια) μεταφέρονται με τον αέρα σε μακρινές αποστάσεις ή με τη βροχή σε μικρές αποστάσεις. Τα σπόρια, όταν βρεθούν σε όργανα υγρά βλαστάνουν και προκαλούν μόλυνση μέσα σε λίγες ώρες. Το παθογόνο εισέρχεται άμεσα από τα άνθη (από οποιοδήποτε μέρος) και από τους καρπούς, κυρίως από πληγές. Επίσης, η ασθένεια εξαπλώνεται άμεσα και στην περίπτωση που προσβεβλημένοι καρποί εφάπτονται με υγιείς. Η ασθένεια ευνοείται με καιρό νεφελώδη, βροχερό, με υψηλή σχετική υγρασία. Η θερμοκρασία δεν παίζει σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη της ασθένειας. Παρ' όλα αυτά οι χαμηλές θερμοκρασίες ευνοούν τις πρωτογενείς μολύνσεις και παρατείνουν τη διάρκεια ανθοφορίας. Οι καρποί γίνονται πιο ευπαθείς όσο ωριμάζουν και γι' αυτό το λόγο η μόλυνση γίνεται λίγο πριν τη συγκομιδή ή και μετασυλλεκτικά.