Kök ur nematodu

Kök-ur Nematodu ile Mücadele
Sebze Zararlılarından Kök-ur nematodları, konukçu bitkisinin kökünde meydana getirdikleri irili ufaklı urlarla kolayca tanınırlar.

KÖK-UR NEMATODLARI
Kök-ur nematodları, konukçu bitkisinin kökünde meydana getirdikleri irili ufaklı urlarla kolayca tanınırlar. Beyazımsı renkte şişkin armut şeklindeki dişiler, bu urların içinde yaşarlar. Erkekleri ince uzun, iplik şeklindedir ve ergin olduktan sonra toprağa geçerler. Türlere göre değişmekle birlikte, dişileri 0,7-0,8 mm boyunda; 0,3-0,4 mm eninde, erkekleri 1,2-2,0 mm, larvaları ise 0,3-0,5 mm boyundadır.

YAŞAMA ŞEKLİ:
Dişiler yumurtalarını, vücudunun hemen arkasındaki, bir kısmı köke gömülü, bir kısmı kök yüzeyinde olan jelatinimsi bir kese içinde kitle halinde bırakır ve ölürler. Bir kese içinde ortalama 350 adet yumurta bulunabilir.
Birinci dönemi yumurta içinde tamamlayan larvalar, ikinci dönemde yumurtayı terk ederek toprağa geçerler. Konukçu bitkinin köküne rastlayan ikinci dönem larvalar kök ucundan bitki dokusuna girerler. Dokuda sabitleşerek beslenir ve 3 gömlek daha değiştirerek ergin olurlar. Kışı, bitki köklerinde oluşturduğu urlar içinde veya toprakta, larva ya da yumurta halinde geçirir. Hafif ve orta karaktere sahip, tınlı kumlu topraklarda yoğunlukları oldukça fazladır. Toprak sıcaklığı 10 0C’den aşağı ise gelişme olmaz. Nematod zararı 15 0C’de başlar, 20-27 0C sıcaklık ve % 40-90 oranındaki nem gelişmeleri için uygundur. Ülkemizde yılda 3-4 nesil verebilir.

ZARAR ŞEKLİ:
Kök ur nematodları endoparazit (bitki bünyesinde yaşayan ve çoğalan) nematodlardır. Beslenme sırasında stiletinden (sokucu-emici ağız iğnesinden) hücre içerisine bıraktığı toksik salgılar sonucunda bitkinin köklerinde urlar meydana getirirler. Bu urlar, bitkideki su dolaşım düzenini bozar ve kökün fonksiyonlarını engeller. Bitkide gelişme yavaşlar ve durur, bodurlaşma görülür. Yapraklarda sararma, çiçek ve meyve dökülmeleri olur. Enfeksiyon ağır ise bitki tamamen kuruyabilir.
Nematodun zarar derecesi populasyon yoğunluğuna ve bitki çeşidine göre değişmektedir.
Genellikle domates ve patlıcanda %25-35 arasında zarara neden olmakta, bu oran bazen %50-60’a kadar yükselebilmektedir. Sera koşullarında yetiştirilen hıyarlarda ise %16-47 arasında ürün kaybına neden olmaktadır. Bakteri ve mantarlar gibi hastalık etmenleriyle bulaşık bitkilerde Kök-ur nematodlarının zararı artmaktadır.
Köklerdeki urların baklagil nodozitelerinden farkı, daha açık renkli ve gayri muntazam şekilli oluşlarıdır. Urların içinde ergin dişiyi de bulmak mümkündür. Ülkemizde hemen hemen tüm bölgelerimizde bu nematoda rastlanabilir.

BESLENDİĞİ BİTKİLER:
Kök-ur nematodları, hemen hemen bütün kültür bitkilerinde zarara neden olabilir. Kök-ur nematodlarının 30’a yakın türü ve 2000 den fazla konukçusu olduğu bilinmektedir. Domates, patlıcan, hıyar, kabak, bamya, fasulye, bezelye, bakla, marul, maydanoz, pırasa, ıspanak, lahana, kavun, karpuz Kök-ur nematodlarından zarar görür.
Yabancıotlardan pek çoğu özellikle köpek üzümü Kök-ur nematodlarına konukçuluk yaparak bulaşık sahalarda enfeksiyon kaynağı oluşturmaktadır.

MÜCADELESİ
Kültürel Önlemler
Kök-ur nematodlarının konukçusunun çok olması, sulanabilen alanlarda özellikle sebzelerin yetiştirilmesi, bazı yerlerde, yıl içinde birden fazla ürünün üretiminin yapılması nedeniyle kültürel önlemlerin uygulanması güç olmaktadır. Bununla birlikte;
- Nematodla bulaşık olmayan fide kullanılmalıdır.
- Nematod ile bulaşma riskine karşılık kanal suları ve akarsular sulama suyu olarak kullanılmamalı ve sulamada artezyen tercih edilmelidir.
- Toprakla ve toprak işleme aletleri ile olabilecek bulaşmalar önlenmelidir. 
- Bulaşık bitki kökleri toplanıp yakılmalıdır.
- Ekim veya dikime hazırlık maksadıyla yapılan toprak işlemeleri; sıcak ve kurak mevsimlerde toprağın birkaç defa alt üst edilmesiyle yapılmalıdır. Seralarda ise sıcak aylarda ve seranın boş olduğu zamanlarda 15 gün ara ile toprağın 30-40 cm derinlikte en az iki kez alt üst edilerek işlenmesi gerekir.
- Mümkünse tarla nadasa bırakılmalı veya 3-4 yıllık bir münavebe uygulanmalıdır.
- Ayrıca çeşitli yönleri ile ülke ve bölge koşullarına uygun ve dayanıklı çeşitler yetiştirilmelidir.
- Kültürel önlemlerin yanı sıra seralarda özellikle Akdeniz Bölgesinde solarizasyon uygulaması, nematod zararını azaltmada oldukça etkili ve ekonomik bir yöntemdir.
- Kök ur nematodu ile bulaşık seralarda aşılı fide kullanılabilir. 
Yasal Önlemler
- Kök-ur nematodları iç karantinaya tabidir. Bu nedenle bulaşık üretim materyallerinin temiz bölgelere taşınmasına engel olunmalıdır.

Kimyasal Mücadele
Kimyasal mücadelede başarılı olmak için öncelikle kültürel önlemlerin alınması gerekir. Çünkü nematisitlerle toprak ilaçlaması yüksek maliyet gerektirir. Ekimden 3 hafta önce veya ekim sırasında herhangi bir ruhsatlı nematod ilacı ile toprak ilaçlaması yapılabilir.

İlaçlama Tekniği: 
Kök-ur nematodlarının ilaçlama zamanının saptanmasında, nematodun biyolojik dönemi, toprak karakteri, toprağın sıcaklığı ve nem durumu, kalıntı açısından kullanılacak nematisitlerin sistemik olup olmadıkları gibi etkenler dikkate alınmalıdır. İlaçlama sırasında toprak sıcaklığı 100C’nin üzerinde olmalıdır. Özellikle toprak sıcaklığının 15 0C ve üzerinde olduğu Mayıs-Haziran veya Eylül-Ekim ayları ilaçlama için uygundur.
İlaçların uygulanmasından önce toprağın derince işlenmiş olması gerekir. Sıvı ilaçlar tüm parseli sulayabilecek miktarda suya karıştırılarak, süzgeçli kova veya sırt tulumbası ile uygulanır. Granül terkipli ilaçlar seranın büyüklüğüne göre hesaplanarak bir miktar ince kumla karıştırılır ve toprak yüzeyine el ile (eldivenli) veya bir gübre dağıtıcısı ile homojen olarak dağıtılır. Uygulamadan hemen sonra ilacın 15-20 cm toprak derinliğine inebilmesi için tırmık geçirilir. Daha sonra fideler dikilerek sulanır.