Mniszek lekarski

Gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. W Polsce pospolity. Bylina wieloletnia. Rośnie na polach, łąkach, pastwiskach, nieużytkach, rumowiskach, w sadach, ogrodach. Preferuje gleby gliniaste, próchnicze, żyzne, niekwaśne, zasobne w potas, choć rośnie na wszystkich rodzajach. 

Najczęściej zachwaszcza uprawy wieloletnie (koniczyna, lucerna), sady, uprawy truskawek. 

Osiąga wysokość od 10 do 50 cm. Łodyga jest krótka, palowa, pusta w środku, bezlistna, zielona lub jasno brązowa.  Liście są zebrane w przyziemną rozetę, pierzastowcięte, podłużne, lśniące, nagie lub lekko owłosione, lancetowate, o łatkach trójkątnych zwróconych w tył. Przez środek liścia biegnie główna żyła mleczna z mlecznym sokiem. Kwiaty są obupłciowe,języczkowe, żółte tworzące po jednym koszyczku na każdym głąbiku. Okrywa koszyczka złożona jest z kilku szeregów jajowatych lub lancetowatych listków. Ich charakterystyczną cechą jest odginanie się w dół zewnętrznych listków okrywy w czasie kwitnienia. Osiągając dojrzałość kwiatostan zmienia się w kulisty dmuchawiec. Owoc to niełupka szarego koloru, czworograniasta, żeberkowana, pokryta brodawkami, z długim dzióbkiem, z puszystym aparatem lotnym. Mogą być przenoszone przez wiatr na bardzo dalekie odległości. Jedna roślina wydaje w ciągu roku ok. 3000 nasion. Korzenie są grube, palowe, mięsiste, kruche, spichrzowe, długie, proste, w górze rozgałęzione. Mniszek lekarski kwitnie od V do VI i słabiej od VIII do IX.

Cechy charakterystyczne:
- biały, mleczny sok w liściach, korzeniach i szypule kwiatostanowej

Ciekawostki:
- inne nazwy: mniszek pospolity, bole oczy, dmuchawiec, brodawnik mieczowaty, lwi ząb, fyffa, mlecz, pępawa, męska stałość, mleczaj, mlecznica, podróżnik mieczowaty, psi lub wilczy ząb, świni mlecz, wołowe oczy. Owocostan mniszka lekarskiego jest potocznie nazywany dmuchawcem.
- zawiera: alkohol terpenowy, inulinę, sole mineralne, gorycze, kwasy organiczne, olejki, duże ilości potasu, śluzy, trójterpeny, witaminy (A, B1, B2, C, D), żywice
- ma właściwości lecznicze – w medycynie ludowej działa moczopędnie, pomagają w schorzeniach dróg żółciowych i kamicy żółciowej oraz przy problemach wątrobowych i kłopotach trawiennych. Obniża poziom cholesterolu, pomaga w leczeniu miażdżycy, początków cukrzycy, stosowany przeciw kaszlowi i wysypkom. Zalecany jest również przy chorobach skóry – ułatwia zabliźnianie ran.
- z młodych, surowych liści można przyrządzać sałatkę wiosenną, popularną w krajach romańskich. Wywar z gotowanych kwiatów mniszka po dodaniu dużej ilości cukru zamienia się w syrop o barwie, konsystencji i smaku zbliżonym do miodu, tzw. miodek majowy. Z płatków kwiatowych mniszka z dodatkiem cytryny i cukru uzyskuje się wino kwiatowe o charakterystycznym miodowo-ziołowym bukiecie.
- wykorzystywany w kosmetyce
- wchłania metale ciężkie (np. cynk, chrom, ołów lub kobalt).