Chaber bławatek

Centaurea

Bławatek, chaber zbożowy, chaber łąkowy

Gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. W Polsce pospolity.  Roślina jednoroczna, jara, także zimująca. Rośnie na nieużytkach, przydrożach, ugorach i polach uprawnych, gdzie rozsiewany jest razem ze zbożami. Występuje na wszytkich glebach, choć preferuje lekkie, piaszczyste, piaszczysto-gliniane i ubogie w wapń. 

Najczęściej zachwaszcza zboża i rzepak, zarówno jare, jak i ozime. Występuje także w uprawach roślin okopowych i motylkowych. 

Osiąga wysokość od 10 do 80 cm. Łodyga jest cienka, kanciasta, prosto wzniesiona, lekko żeberkowana, pajęczynowato owłosiona i od połowy rozgałęziona. Liście są równowąskie lub równowąskolancetowate, szarozielone, całobrzegie, ułożone skrętolegle. Kwiatostan jest w formie koszyczka na długiej szypułce. Kwiaty brzeżne są lejkowate i  niebieskie, a kwiaty wewnętrzne są rurkowate i niebieskofioletowe. Owoc to wydłużona, jajowata, srebrzysta niełupka. Nasiona są owalne i podługowate. Korzenie są silne, palowe i wrzecionowate, długości około 30 cm. Chaber bławatek jest owadopylny; kwitnie od VI do IX.

Cechy charakterystyczne:
- rośliny młode pokryte są dużą liczbą włosków
- w starszych fazach wzrostu trudno go pomylić z innymi gatunkami

Ciekawostki:
- inne nazwy: bławatek, chaber zbożowy, chaber łąkowy, modrak, modrokwiat, kwiatek wołoszek, macoszka, modrzewiec, modrzeńczyk, wasilek, wasolka, wołoszka, gołąbki
- zawiera: glikozydy antocyjanowe, kwasy organiczne, flawonoidy, garbniki, sole mineralne (w tym dużo manganu, potasu, magnezu), centaurynę (związek goryczowy), śluzy, wosk, witaminę C, żywicę, cykry
- ma właściwości lecznicze – surowcem są kwiaty języczkowe, które aby nie stracić swych właściwości muszą być przechowywane w suchym, ciemnym i szczelnym opakowaniu. Roślina ma działanie moczopędne, żółciopędne i przeciwzapalne. Ze względu na bardzo łagodne działanie przeciwzapalne stosowana jest przy zapaleniu spojówek i w pediatrii. Napar z kwiatów zalecany jest przy chorobach nerek, stanach zapalnych kłębków i miedniczek nerkowych, przy niewydolności krążenia i w kamicy nerkowej. Zewnętrznie stosowany do przemywania oczu i jako okłady na obrzęki oraz przy trudno gojących się ranach i owrzodzeniach.
- roślina ozdobna – stosowana na kwiat cięty i rabaty
- dawniej z płatków brzeżnych bławatka wytwarzano niebieską farbę w połączeniu z ałunem, która doskonale barwiła wełnę. Sam sok barwi papier i przetwory spożywcze na niebiesko.
- roślina miododajna
- roślina kosmetyczna - używany przy łupieżu i grzybicy skóry głowy. Idealnie nadaje się do pielęgnacji włosów.

Środki ochrony roślin