Yeşil kurt

Helicoverpa armigera

Yeşil kurt (Helicoverpa armigera), Noctuidae familyasından domates, biber ve patlıcan gibi sebzelere zarar veren bir böcek türü.14-16 mm boyda, 30-35 mm kanat açıklığındadır. Ön kanatları soluk sarı veya yeşilimsi sarı renkte olup üzerinde, dış kenara paralel uzanan koyu renkli birer bant vardır. Larvası 35-40 mm boyda, yeşil renkte, üzeri boyuna çizgilidir. Kışı toprakta pupa halinde geçirir, yılda 3-4 döl verir.Özellikle domateslerde zararı fazladır. Meyvelerde çürüklüğe neden olur.

TANIMI VE YAŞAYIŞI: H.armigera'nın erginleri 35-40 kanat açıklığına sahip kelebeklerdir. Genel görünüşleri bejimsi - kahverengidir. Üst kanatları bejimsi veya yeşilimsi kahverenginde olup üzerinde daha koyu kahverengi lekeler vardır. Alt kanatlar açık bej renginde olup, kanat uçlarına doğru geniş, siyah bir bant bulunmaktadır. H.viriplaca 'nın erginleri ön ve arka kanatları üzerindeki şekillerle diğerinden ayırt edilir. Ön kanatlar açık kahverenginde olup, üzerinde önden arkaya doğru uzanan kavisli iki koyu bant vardır. Arka kanadın dış kısmında koyu bir bant ve bantın ortasında açık renkli bir leke yine kanadın ortasına doğru koyu kahverenginde bir leke bulunur.Yumurtaları 0.45 - 0.65 mm çapında, krem renginde ve üstten basık küre şeklindedir.Üzerinde uzunlamasına ışınsal çıkıntılar vardır. Yumurtadan yeni çıkan larvaları 1.5-2 mm uzunlukta, kirli beyaz renkte ve üzeri kıllıdır. Bu kıllar, baş ve prothorax siyah renktedir.

Olgun larvanın boyu 40-45 mm'dir. Sırt kısmında yeşil, kahverengi ve sarı renkte bantlar yanlarda da sarı birer bant bulunmaktadır. Pupalar 20-23 mm boyunda olup rengi önce yeşil sonra kızıl kahverengine dönmektedir. Yeşil kurt kışı toprakta pupa olarak, 3-8 cm derinlikte geçirmektedir. İlkbaharda nisan sonu mayıs başından itibaren ilk kelebekler görülmeye başlar. Kelebekler genellikle akşam üzeri uçuşurlar. Dişiler yumurtalarını konukçu bitkilerin yaprak, meyve ve taze sürgünleri üzerine tek tek bırakırlar. Bir dişi 700 - 1500 kadar yumurta bırakabilmektedir.Yumurtaların kuluçka süresi 2-10 gündür. Larvalar gelişmelerini sıcaklığa bağlı olarak 11-31 günde tamamlayarak toprakta 3-8 cm derinlikte hazırladıkları toprak odacıklar içinde pupa olurlar. Pupa süresi 20 gündür. H.armigera yılda 3-5, H.viriplaca ise yılda l döl verir

ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI: Yeşil kurtta zararı larvalar yapar. 1. ve 2. dönemde yapraklarla beslenen larvalar daha sonra domates, biber, patlıcan bamya, nohut ve mercimek gibi sebzelerin meyvelerini delerek içine girer ve orada beslenir. Bir meyveden diğerine geçmek suretiyle de birçok meyvenin zarar görüp çürümesine neden olurlar. Nohut yeşil kurdu ise nohut ve mercimeklerin yaprakçık, çiçek, filiz, kapsül ve tohumlarında beslenerek zarara neden olur.H.viriplaca, Güneydoğu Anadolu, Ege, Akdeniz ve Orta Anadolu bölgesinin önemli bir mercimek ve nohut zararlısıdır.

KONUKÇULARI; Yeşil kurt polifag bir zararlıdır. Ülkemizde bulunan iki türden H.armigera genellikle sebzelerden domates, biber, patlıcan, bamya olmak üzere ayrıca baklagiller, süs bitkileri,pamuk, mısır ve tütünde zararlı olmaktadır.H.viriplaca ise başta nohut ve mercimek olmak üzere, yonca, keten, meyan kökü gibi birçok kültür bitkisinde ve yabancı otlarda beslenmektedir.

DOĞAL DÜŞMANLARI: Ege bölgesi'nde Yeşil kurdun larva parazitoidi olan, Braconidae familyasından Habrobracon hebetor Say tesbit edilmiştir. Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz Bölgelerinde de predatör böceklerden Crysopa spp., Orius spp., Geocaris sp., Coccinella sp., saptanmıştır. Öte yandan Nohut yeşil kurdu'nun Ege ye Akdeniz bölgelerinde önemli bir doğal düşmanı bulunmamış, sadece Güney Doğu Anadolu Bölgesinde Hyposoter didy-mator Thbg. (Hym.: Ichneumonidae), Habrobracon bievicornis (Wesmael) (Hym.: Braconidae) ve Hockeria urfaensis sp. (Hym.: Chalcidoidae) parazitoidleri saptanmıştır.

MÜCADELESİ

Kültürel Önlemler
Tarlada ve çevresinde yabancı ot temizliği, çürük domateslerin tarlada bırakılmayıp imha edilmesi, enfeksiyonun azalmasına yardımcı olur. Ayrıca bir yıl önce mercimek ekilen tarlalarda yaz aylarında derin sürüm yapılması suretiyle topraktaki pupaların ölmesi sağlanır.

Biyolojik Mücadele 
Yeşil kurt larva parazitoidlerinden olan Bacillus thuringiensis isimli bakteri ile hazırlanmış preparatlarla mücadele olanakları araştırılmıştır. Bu bakteriyi ihtiva eden preparatlar yalnız başına, Yeşil kurt popülasyonunu kontrol altına almadıklarından Carbaryl terkipli ilaçlara karıştırılarak kullanılmış ve iyi sonuç alınmıştır. Bu preparatlar Carbaryl terkipli preparatlarda ( Dekara, 200 g B. thuringiensis + 225 g Carbaryl 50 W) karıştırıldığında etki % 89 civarında olmuştur. Bu karışım doğada başarı ile kullanılabilir.

Kimyasal Mücadele
İlaçlama Zamanının Tespiti
Yeşil kurt mücadelesinde esas, koruyucu mücadele yapmaktır. Larvalar meyveye giriş yapmadan önce ilaçlamayı başlatmak gerekir. Bunun için domates, biber, bamya ve nohutta Ege Bölgesinde 15 mayıstan itibaren tarlaya köşegenler doğrultusunda girilip, tarlanın büyüklüğüne göre 50-100 bitki kontrol edilerek, bitkinin çiçek, yaprak, sap, meyve ve sürgünlerinde, yumurta ve larva aranır. 100 bitkiden 5'i bulaşık bulunmuşsa derhal mücadeleye geçilir. Ege Bölgesinde ağustos'tan itibaren ekilen 2. domateslerde daha fazla zararlı olmaktadır. Nohut ve mercimekte mücadele zamanının belirlemek için bölgelerin ekolojik özellikleri dikkate alınarak nisanın 2, yarısından itibaren kontrollere başlanmalıdır. Kontrollerde ( 50x50 cm= l/4m2)'lik çember kullanılır. Atılacak çember sayısı tarlanın büyüklüğüne bağlı olarak aşağıdaki ölçülere göre saptanır.Tarla büyüklüğü (da)Çember adedi1-101210- 50165020 îlk tarla kontrollerinde tarla Yeşil kurt ile bulaşık ise kelebekleri uçuşur durumda veya bitkiler arasına gözlenmiş olarak 25-30 üst yaprakçık göz veya lup'la kontrol edilerek yumurtlama başlangıcı ve yoğunluğu saptanır. Yumurtanın açılması süresine göre larva kontrolüne geçilir. Larva döneminde yoğunluk tespiti için çember atılır. Atılan çember içindeki bitkiler silkelenerek yere düşen larvalar sayılır, kaydedilir. Sayım sonucunda m^'de ortalama 5 larva saptandığında mücadeleye geçilir. İlaçlamadan 10 gün sonra tarlalar tekrar kontrol edilir, ilaçlamayı gerektirecek yoğunluk varsa ilaçlama tekrarlanır.

Bitki Koruma Ürünleri